Rodzaje żłobień stosowanych na ramach

Człowiek od czasów prahistorycznych odczuwał potrzebę dekorowania i udoskonalania rzeczy, które go otaczały. Świadczą o tym pierwsze petroglify (rysunki wyryte w prahistorycznych jaskiniach), które nierzadko miały charakter wyłącznie ozdobny. Przez lata sposób ozdabiania naszych rzeczy zmieniał się zgodnie ze zmianami środowiskowymi i kulturowymi – bogactwo baroku miało swoje odzwierciedlenie w wyjątkowo obfitej ornamentacji, a protest modernizmu uosabiał się z prostymi, geometrycznymi wzorami. Obecnie, cały przekrój ornamentów, które wpisały się na karty historii, jest wykorzystywany w ramiarstwie. Pewnie nie raz widziałaś często jakiś motyw, który powtarzał się na ramach obrazów i zapewne nieraz w Twojej głowie zrodziła się ciekawość dotycząca nazwy konkretnego ornamentu. Chcesz dowiedzieć się, jak nazywa się ornament z motywami roślinnymi i geometrycznymi? A może interesuje Cię historia i nazewnictwo wzorów geometrycznych?

Poznaj z nami najpopularniejsze żłobienia na ramach, które możesz spotkać na ramach do obrazu!

W przeszłości sztuka ornamentacji ram była inspirowana głównie zdobnictwem architektonicznym. Jednak nie było to jedyne źródło inspiracji. Dla wielu snycerzy (snycerz – rzemieślnik zajmujący się rzeźbieniem w drewnie) głównym źródłem inspiracji były motywy, które zostały zaprojektowane już w czasach starożytnych.

Ilość motywów wykorzystywanych do zdobienia ram, która pojawiła się na przestrzeni kilku tysięcy lat, jest imponująca. Zidentyfikowanie rodzaju żłobienia na ramie przysparza problemów nawet osobom wykształconym z dziedziny historii sztuki. Nie ułatwia nam tego również Internet, gdyż brak informacji, a nawet sprzeczne informacje, które możemy znaleźć na różnych stronach, wprowadzają jedynie w naszych głowach zamieszanie. Brak wiedzy i doświadczenia związanego ze zdobnictwem ram może nam utrudnić zakup odpowiedniego modelu, który będzie pasował do Twojego obrazu, nie tylko kolorystycznie, lecz również stylistycznie. Poznanie nazewnictwa, genezy, a także charakterystyki najpopularniejszych motywów zdobniczych na drewnianych ramach, jest kluczowe dla zakupu odpowiedniej ramy.

Mnogość różnych ornamentów stanowi problem nie tylko w ich identyfikacji, lecz również utrudnia ich czytelne i zrozumiałe przedstawienie. Poniżej przygotowaliśmy spis najbardziej popularnych zdobień stosowanych na ramach już od czasów starożytności! Poznaj alfabetycznie wszystkie najpopularniejsze żłobienia na ramach.

Akant

Na przestrzeni kilku tysięcy lat wiele ornamentów inspirowanych naturą zostało wprowadzonych, ale jednym z najsławniejszych jest akant. Wprowadzony został w starożytnej Grecji, lecz był też popularnym zdobieniem sztuki zachodniej. Akant jest rodzajem roślin klimatu śródziemnomorskiego.

Anthemion

Ornament ciągły składający się z naprzemiennie położonych liści palmety i innych motywów roślinnych. W czasach starożytnych szczególnie popularny był w kręgach perskich, greckich oraz rzymskich. Swą sławę zyskał również w klasycyzmie i gotyku, gdzie nierzadko był wykorzystywany do zdobienia ram.

Arabeska 

Ornament roślinny o charakterze ciągłym. Jest to stylizowana wić roślinna, której nierzadko towarzyszą jakieś postacie ludzkie czy zwierzęce. Inna definicja arabeski tłumaczy, że jest to islamski ornament roślinny, który powstał na skutkiem modyfikacji palmety ze spiralnymi łodygami. Szczególną popularnością arabeskowe zdobienia na ramach cieszyły się we wczesnym renesansie.

Arkatura (arkadkowy fryz)

Ornament złożony z szeregu arkadek o charakterze ciągłym. Do XVII wieku wykorzystywany głównie w architekturze, a w XVIII wieku znalazł swoje zastosowanie również w rzemiośle artystycznym (m.in. zdobienie ram).

Astragal (perełkowanie) 

Wypukły ornament ciągły, który utworzony jest z pasemka małych perełek. Towarzyszą im zwykle pojedynczymi pionowymi krążkami lub podwójnymi soczewkami; pojedyncze krążki nazywane są potocznie cekiny, a podwójne soczewki pałeczkami. Perełkowanie samotnie występuje dość rzadko, dlatego w Polsce za nazwę tożsamą perełkowaniu uznaje się również astragal, który oznacza perełki ułożone naprzemiennie z pionowymi krążkami (pojedynczymi bądź podwójnymi). Astragal zwykle jest dodatkowym motywem zdobniczym, który występuje pod lub nad bardziej dekoracyjnymi ornamentami, takimi jak np. wole oczy. Swoje korzenie ma oczywiście w czasach starożytnych, lecz był żywo wykorzystywany w architekturze i zdobnictwie również późniejszych epok w tym m.in. w sztuce renesansowej, klasycyzmu, romańskiej oraz gotyckiej.

Feston 

Owoce, kwiaty lub liście zwinięte w pęk zwisający ku dołowi. Najczęściej ozdobione również różnymi rodzajami wstęg. Ten popularny w sztuce renesansowej, barokowej czy klasycznej swoje korzenie ma aż w starożytnym Rzymie, gdzie często był stosowany do dekoracji filarów.

Fryz godronowy 

Ozdobna wypukła dekoracja na powierzchni ramy stworzona z zakrzywionych, ukośnych pasków najczęściej zwężających się ku punktowi centralnemu, który nierzadko przypomina płatki kwiatów. Motyw ten jest bardzo żywo używany w ramiarstwie, a inspirowany jest dekoracjami umieszczanymi na rzymskich sarkofagach. Bardzo popularny we włoskim renesansie.

Gilosz

Bardzo skomplikowany, przeplatany ornament o charakterze ciągłym. Wzór ten składa się z dwóch lub więcej pasm linii spiralnych w przestrzeniach których znajdują się rozety, róże lub podobne ozdoby. Swą genezę ma w architekturze Bliskiego Wschodu oraz antycznej Grecji i Rzymie. Ten rodzaj zdobień na ramach szczególną popularnością cieszył się w renesansie i neoklasycyzmie.

Groteska

Swoim wyglądem przypomina popularne w renesansie arabeskę czy islamską maureskę, lecz wić roślinna w grotesce została nieco uproszczona i wzbogacona dodatkowymi fantastycznymi motywami. Groteska w sposób karykaturalny i surrealistyczny pokazuje wizję świata. Szczególną popularnością cieszyła się w okresie baroku oraz dwudziestoleciu międzywojennym. Ramy groteskowe nierzadko oprawiały obrazy sztuki manieryzmu.

Jajownik (wole oczy)

Ornament wypukłych, jajowatych elementów o charakterze ciągłym. Jajownik był pierwowzorem Greckich ornamentów "Egg-and-Dart" (dosłowne tłumaczenie "jajko i strzała"); "Egg-and-Tongue" (dosłowne tłum. "jajko i język") oraz "Egg-and-Leaf" (dosłowne tłum. jajko i liść). W języku polskim jajownik uważane jest błędnie uważany za pojęcie tożsame do kimationu jońskiego oraz przytoczonych w poprzednim zdaniu rodzajów ornamentów starożytnej Grecji. Kimation joński jest odpowiednikiem angielskiego "Egg-and-Leaf", natomiast jajownik określany był jako po prostu "Egg" i najczęściej występował w towarzystwie innych ornamentów. Motyw "Egg-and-Dart" szczególną sławę zyskał przy oprawie renesansowych obrazów.

Kanelury (kanele, żłobkowanie)

Biegnące pionowo lub poziomo rowki wyryte w powierzchni ramy. Inspiracją do kaneli była architektura starożytnych budowli Persji, Grecji oraz Egiptu, gdzie najczęściej zdobiły one kolumny. Często używane były również w architekturze neoklasycznej czy renesansowej.

Maureska

Dwuwymiarowa przeplatająca się wić roślinna o bardzo wysokiej ornamentacji. Jest ona modyfikacją arabeskowych wzorów islamskich zdobień. Maureskowe żłobienia na ramie są popularne w sztuce renesansowej i manierystycznej.

Meander (Grecki klucz)

Geometryczny ornament stworzony z kilku układów linii zwykle połączonych pod kątem prostym do siebie, w kształcie litery T, L lub G. Meander jest jedną z najprostszych form dekoracyjnych i również jedną z najpopularniejszych. W okresie starożytności motyw ten był ulubionym zdobieniem Egipskich grobowców w okresie IV dynastii, a w późniejszych latach został dodatkowo upiększany motywami takimi jak: kwiat lotosu czy skarabeusz. Meander był znany również w renesansie i klasycyźmie, gdzie był często wykorzystywany w rzemiośle (m.in. w zdobieniu ram).

Motyw lotosu

Ornament charakterystyczny dla Starożytnego Egiptu przedstawiający zamknięty bądź otwarty kwiat lotosu. Kwiat ten był przez starożytnych Egipcjan za święty, gdyż rósł w świętej rzece Nil, która użyźniała ziemie uprawne.

Motyw liści laurowych lub liści oliwnych

Liście te były szczególnie czczone przez Greków (laur – atrybut Apolla, gałązka oliwna – symbol pokoju), dlatego często motyw ten pojawiał się w zdobieniu ram obrazów klasycznych nawiązujących do epoki starożytności. Liście laurowe nierzadko zdobiły również ramy obrazów renesansowych.

Ornament gałęziowy (astwerk) 

Późnogotycki ornament ciągły składający się z nerwowo ułożonych połamanych gałęzi.

Ornament okuciowy

Ornament naśladujący płaskie metalowe okucia z wyraźnie zaznaczonymi główkami nitów bądź gwoździ. Jest on charakterystyczny dla manierystycznej sztuki. Bardzo często ornament okuciowy przyozdabiany był motywami fantastycznymi czy maszkaronami. Swą genezę ma w XVI wieku w Niderlandach, lecz bardzo szybko rozpowszechnił się w sztuce Europejskiej.

Ornament małżowinowo-chrząstkowy

Ornament ciągły przedstawiający w sposób fantazyjny chrząstkę i małżowinę uszną. Charakterystyczny dla północnego manieryzmu oraz baroku. Bardzo często wykorzystywany do zdobienia ram sztuki manieryzmu.

Ornament rombowy

Ornament o charakterze ciągłym składający się z rombów tej samej wielkości. Najczęściej ozdabiany innymi figurami geometrycznymi bądź motywami roślinnymi. Charakterystyczny rodzaj żłobień na ramach sztuki romańskiej.

Ornament ząbkowy (ząbki)

Te kwadratowe zdobienia pierwotnie używane były do dekoracji Greckich oraz Rzymskich gzymsów (poziome listwy wystające przy ścianie zewnętrznej, których zadaniem była ochrona przed opadami). Ten ornament wykorzystywany w zdobieniu ram swą sławę zyskał w okresie renesansu.

Ornament zwijany (rollwerk)

Ornament ciągły o charakterze taśmy o łagodnych zwijających się zakończeniach. Żłobienie bardzo popularne w późnym renesansie i sztuce manierystycznej.

Ornament zygzakowy 

Ornament łamanej linii o charakterze ciągłym. Charakterystyczne zdobienie ramy dla sztuki romańskiej.

Palmeta

Ornament występujący pojedynczo lub w charakterze ciągłym o kształcie rozłożonego wachlarzowo liścia palmy. W starożytnej Grecji i Rzymie wykorzystywany był do ozdoby ceramiki bądź architektury. Popularny był również w neoklasycyźmie, gdzie najczęściej był dodatkowo ozdabiany kwiatem lotosu lub rozetami.

Plecionka celtycka

Ekstremalnie zawiły wzór geometryczny ciągły. Wzór ten przeplatając się, tworzy niekończący się ornament zawierający wiele węzłów. Główną cechą ornamentów celtyckich jest brak motywów roślinnych. Takie rodzaje żłobień na ramach możemy znaleźć m.in. w oprawie obrazów sztuki przedromańskiej czy sztuki wczesnego średniowiecza.

Rocaille

Ornament stylizowany na kształt muszli morskiej. Zdobienia na ramie z okresu rokoko częśto nawiązywały do tego muszlowego ornamentu. 

Rozety

Ornament roślinny występujący pojedynczo bądź powtarzany w pasmach. Rozety, w zależności od epoki, wyglądają z przodu mniej więcej jak realistyczne kwiaty. Ornament ten pojawiał się już w starożytności w Mezopotamii oraz Grecji,a później został przyjęty w sztuce romańskiej i renesansowej.

Spirala 

Ornament o charakterze ciągłym, którego kształt przypomina fale morskie. Najczęściej był dodatkowo dekorowany elementami natury, takimi jak na przykład liście, czy też ptaki. W okresie starożytności spirale miały dość proste formy, które rozkwitły w okresie renesansu, gdyż wówczas nie szczędzono im ornamentów.

Wić roślinna 

Ornament zawierający elementy roślinne, które przedstawione są w formie splątanej wici. Szczególnie popularny w sztuce barokowej, w której to elementy nierzadko przybierały abstrakcyjne wielkości.

Wzór przeplatany (fretwork)

Ornament ciągły z linii spiralnych z przeplotem o charakterze geometrycznym. Swoje korzenie ma, jak większość przedstawionych motywów, w starożytności. Takie zdobienia na ramie szczególną popularnością cieszyły się w renesansie.

Sposób ornamentacji ram zmieniał się na przestrzeni wieków zgodnie ze zmianami kulturowymi. Pierwsze średniowieczne ramy były nieozdobione, dopiero później artyści postawili na bardziej wystawne zdobienia. W renesansowych ramach znajdziemy powrót do antycznych motywów, ramy gotyckie stawiają na motywy roślinne, a marynistyczne na fantastykę. Znajomość rodzajów ornamentów jest bardzo przydatna, gdyż pozwala nam na idealne dopasowanie ramy do obrazu zgodnie z jego stylem. Mamy nadzieję, że nasz artykuł przedstawiajający rodzaje zdobień na ramach pomógł Ci w odnalezieniu szukanego ornamentu!